Page 21 - Reukrevalidatie voor gelaryngectomeerden

luchtstroom, op het moment dat de canule niet is afgesloten. Ook deze patiëntgroep zou dus wellicht baat kunnen hebben bij het gebruik van de gaap-ruikmethode. Behandeling in het algemeen Het hoogst haalbare doel van de reukrevalidatie is dat de patiënt kan ruiken met de verfijnde gaap-ruikmethode en dat het gebruik ervan voor de patiënt een automatisme is dat iedere dag frequent wordt toegepast. Sommige patiënten hebben veel tijd nodig om dit doel te bereiken, anderen beheersen de methode al direct na de uitleg ervan. Ook zijn er gelaryngectomeerden die al voordat zij van de gaap- ruikmethode hebben gehoord een eigen, vergelijkbare methode gebruiken. Meestal zijn deze patiënten toch bij enkele behandelingen gebaat. Daardoor leren ze bewuster wat er precies moet worden gedaan, zodat er meer controle over het ruiken ontstaat. De duur van de reukrevalidatie kan door deze onderlinge verschillen tussen gelaryngectomeerden per persoon erg variëren. Bij patiënten die de bewegingen minder snel leren, is het goed om tijdens de logopedische behandeling regelmatig aandacht te besteden aan het ruiken. Niet de gehele behandeling hoeft dan in het teken van het ruiken te staan. De bestralingsperiode die bij een groot deel van de patiënten na een laryngectomie volgt, is over het algemeen een geschikte periode voor het aanleren van de gaap-ruikmethode. Het komt regelmatig voor dat patiënten dan last hebben van vermoeidheid en ook het foneren gaat dan doorgaans moeizamer. Het ruiken is voor hen dan, letterlijk en figuurlijk, een luchtigere bezigheid. Wanneer tijdens de behandelingen blijkt dat de reukrevalidatie geen succes heeft, doordat de patiënt bijvoorbeeld niet meer voldoende is gemotiveerd, of als het de patiënt na diverse pogingen niet lukt om de bewegingen gecoördineerd uit te voeren, dan wordt de behandeling uiteraard voortijdig gestopt. Het geven van groepsbehandelingen wordt afgeraden. De ervaring leert dat het maken van de bewegingen van de gaap-ruikmethode op heel verschillende manieren verkeerd kan worden gedaan. Het is daardoor onmogelijk om in een groep iedereen op het juiste moment voldoende aanwijzingen te kunnen geven, ook al is er nog zoveel tijd beschikbaar. Zelfs het gelijktijdig behandelen van twee personen gaat moeizamer dan twee individuele behandelingen, zowel voor de patiënten als voor de logopedist. Wel kan van groepsbehandelingen worden gezegd dat ze patiënten mogelijk meer motiveren dan de individuele behandelingen. Tijdens de reukrevalidatie moet aandacht worden besteed aan diverse zaken. De als bijlage 1 bijgevoegde checklist kan daarom in het begin voor de logopedist een handig hulpmiddel zijn, waarmee overzicht wordt verkregen over de onderdelen die gedurende de behandeling aan bod behoren te komen. Reukrevalidatie preoperatief Wanneer de gaap-ruikmethode als onderdeel van het revalidatieprogramma van een gelaryngectomeerde gaat worden gebruikt, dan moet er in een zo vroeg mogelijk stadium naar de patiënt toe aandacht worden besteed aan ruiken. Al in het pre operatieve gesprek dat met de patiënt wordt gevoerd, worden naast alle andere gevolgen van de operatie ook kort de consequenties en de mogelijkheden op het gebied van het ruiken besproken. Allereerst moet worden uitgelegd waarom het ruiken precies verandert na de operatie. Dat kan aan de hand van de figuren 5 en 6. Tevens behoort aan de orde te komen hoe goed of slecht de patiënt vindt dat hij op dat moment kan ruiken. Het afnemen van een reuktest helpt om deze vragen objectief te beantwoorden. Het is in de pre-operatieve periode echter niet altijd mogelijk om een reuktest af te nemen. Sommige patiënten kunnen zich moeilijk concentreren doordat ze gespannen zijn voor de operatie, of doordat ze zich niet fit genoeg voelen. In dergelijke gevallen kan worden volstaan met de persoonlijke beoordeling van de patiënt over zijn reukvermogen. Het verdient echter de voorkeur 21