Page 22 - Reukrevalidatie voor gelaryngectomeerden

om preoperatief een reuktest af te nemen. Als op basis van de onderzoeksgegevens blijkt dat de patiënt een goed reukvermogen heeft, dan kan worden besproken dat na de operatie met de gaap-ruikmethode kan worden geoefend om het ruiken te revalideren en op welk moment in het revalidatieproces dat zal zijn. Hierbij hoeft niet te worden ingegaan op de uitvoering van de methode. Wel moet worden benadrukt dat het ruikproces na de operatie nooit meer passief zal verlopen. Om geuren te kunnen waarnemen zal de patiënt altijd actief de gaap-ruikmethode moeten gebruiken. Als de reuktest uitwijst dat de patiënt hyposmisch of anosmisch is, is het verstandig om dat met de patiënt te bespreken en in overleg met hem een afspraak te maken bij de behandelend KNO-arts. Hierdoor kan er meer duidelijkheid ontstaan omtrent de oorzaak van de reukstoornis en kan een eventuele behandeling worden gestart. Reuktests De afname van een reuktest is om verschillende redenen een noodzakelijk uitgangspunt voor de reukrevalidatie. Bij patiënten die direct na de operatie aan de gaap-ruikmethode zullen beginnen, wordt idealiter in totaal drie keer dezelfde reuktest afgenomen. Namelijk preoperatief, postoperatief voor aanvang van het aanleren van de gaap-ruikmethode en bij de afronding van de reukrevalidatie. Preoperatief kan met behulp van de test worden vastgesteld of de patiënt kan ruiken en in welke mate. Postoperatief kan dit opnieuw worden bepaald en kan tevens de eigen manier van ruiken van de patiënt worden geobserveerd. Zo kan het aanleren van de gaap-ruikmethode beter op de individuele patiënt worden afgestemd. Aan het einde van de behandeling kunnen de testresultaten van voor en na de therapie worden vergeleken, zodat de interventie uiteindelijk goed kan worden geëvalueerd. De resultaten van de reuktest kunnen worden aangetekend op het registratieformulier, dat als bijlage 2 bij deze handleiding is gevoegd. Bij patiënten die langer geleden zijn gelaryngectomeerd en waarbij het reukvermogen pre-operatief niet is onderzocht, kan worden volstaan met twee keer testen. Te weten voor het aanleren van de methode en bij de afronding van de reukrevalidatie. Wanneer er bij de eerste testafname twijfel bestaat over het reukvermogen van de patiënt, kan de larynx-bypass worden gebruikt gedurende de testafname. Als de patiënt daarmee kan ruiken, is hij wat betreft zijn reukvermogen een geschikte kandidaat voor de reukrevalidatie. Blijkt de patiënt anosmisch te zijn wanneer de larynx-bypass wordt gebruikt, dan is het niet zinvol om de patiënt de gaap-ruikmethode te leren. De KNO-arts zal in dat geval eerst moeten proberen de oorzaak van de anosmie te achterhalen. Er bestaat een grote verscheidenheid aan reuktests. De meeste zijn ontwikkeld om het reukvermogen van niet-gelaryngectomeerden met reukstoornissen te onderzoeken. Dergelijke tests zijn doorgaans duur, beperkt houdbaar en ingewikkeld wat betreft het gebruik. De Zürcher Geruchs Test is geschikt gebleken voor de logopedische en KNO-praktijk wat betreft de behandeling van gelaryngectomeerden (Briner en Simmen, 1999; Hilgers et al., 2002). Deze reuktest bestaat uit acht geurdiskettes waarmee binnen enkele minuten kan worden beoordeeld of een patiënt normosmisch, hyposmisch of anosmisch is. In bijlage 7 staat vermeld waar deze test verkrijgbaar is. Wanneer er geen reuktest beschikbaar is, kan er een onderzoeksinstrument worden samengesteld. Diverse suggesties hieromtrent worden in bijlage 4 gedaan. Een dergelijke zelfgemaakte reuktest, wordt in de rest van de handleiding een reuktoets genoemd. Met een reuktoets kunnen uiteraard geen diagnoses worden gesteld. Wel kunnen de vorderingen van de patiënt objectiever worden beoordeeld dan wanneer men alleen afhankelijk is van de mening van de patiënt. Ook kan de persoonlijke manier van ruiken worden geobserveerd. Vanzelfsprekend verdient een bestaande reuktest die uitgebreid gevalideerd en gestandaardiseerd is, in hoge mate 22