Page 35 - HHR-HNR 2.0

speeksel stimulerende producten nuttig zijn, zoals kauwgom en snoepjes, als ook speekselvervangers, mondhygi\u00EBneproducten, stoominhalatoren of door regelmatig slokjes water te nemen (Starmer, Tippett et al. 2008). Door deze adviezen kan het mondslijmvlies beter worden gehydrateerd en daarmee ook de stemkwaliteit (Verdolini, Titze et al. 1994, Verdolini, Min et al. 2002).\u000DBij pati\u00EBnten die een laryngectomie hebben ondergaan, waarbij niet alleen de stemorganen worden verwijderd, maar waarbij ook de bovenste en onderste luchtwegen worden gescheiden, dient de pati\u00EBnt te leren spreken met een substituut stem. De gevolgen van een laryngectomie hebben een negatieve impact op de kwaliteit van leven van de pati\u00EBnt (Da Silva, Feliciano et al. 2015).\u000DDe stem kan hersteld worden met behulp van verschillende methodes, een vervangende vibratiebron dient een nieuw stemgeluid te cre\u00EBren. Dit kan met behulp van het in trilling brengen van de neoglottis (faryngo-oesofageale segment) of met een elektrisch apparaat (electrolarynx) (De Vries, Van de Heyning et al. 2013, Ward and Van As 2014). Een electrolarynx biedt pati\u00EBnten direct herstel van de stemgeving en is een makkelijke manier van spreken. Het mechanische geluid van de electrolarynx die tegen hals of wang wordt gehouden, is een voor spreker en luisteraar echter een minder geaccepteerd (stem)alternatief vanwege de monotone mechanische klank (Ward and Van As 2014).\u000DEen tweede manier van stemrevalidatie is de slokdarmspraak of oesofagiale spraak. Hierbij is het mogelijk om zonder stemprothese deze \u2018stembron\u2019 trilling te brengen door het inslikken en uitboeren van lucht uit de slokdarm. Door het snelle uitstoten van de lucht wordt het faryngo-oesofageale segment in de hypofarynx in trilling gebracht, waardoor alsnog (aangepaste) stemgeving mogelijk is. Het aanleren van een aangepaste manier van stemgeven, is echter niet eenvoudig. Het succespercentage van het beheersen van de slokdarmspraak is laag (Gates, Ryan et al. 1982, Hakeem, Hakeem et al. 2010) en de verstaanbaarheid slechter dan bij tracheoesofageale spraak (Doyle, Danhauer et al. 1988).\u000DDe derde manier, die in Nederland als gouden standaard wordt gezien, is de tracheoesofageale stemgeving. Na een totale laryngectomie waarbij een permanent tracheostoma wordt aangelegd voor de ademhaling, wordt door middel van een tracheoesofageale punctie met daarin het plaatsen van een z.g. stemprothese, fonatie weer mogelijk via de \u2018normale\u2019 pulmonale luchtstroom (Starmer, Tippett et al. 2008). Door het afsluiten van het tracheostoma kan de luchtstroom vanuit de longen via deze prothese naar de slokdarm worden geleid, waarna deze luchtstroom het faryngo-oesofageale slijmvlies in trilling brengt, de neoglottis. Deze trillingen vormen de nieuwe stembron. Er kan gekozen worden voor een primaire punctie, waarbij de stemprothese geplaatst wordt tijdens de chirurgische ingreep, of secundaire punctie waarbij de prothese geplaatst wordt na de wondgenezing. De stemgeving na primaire punctie lijkt nog het meest succesvol (Guttman, Mizrachi et al. 2013). Bij primaire punctie worden succespercentages tot 95% gerapporteerd (Op de Coul, Hilgers et al. 2000, Guttman, Mizrachi et al. 2013). Bij slokdarm- en TE-spraak is de kwaliteit van de stem afhankelijk van de spierspanning van de neoglottis. Bepalend hierbij is de door de chirurg toegepaste techniek. Er zijn dan ook grote verschillen in de stemkwaliteit van gelaryngectomeerde sprekers wat invloed heeft op de kwaliteit van leven (Farrand and Endacott 2010). Voor vrouwen brengt deze nieuwe manier van stemgeving ook nog een ander handicap met zich mee. De nieuwe trillingen vormen een stem die in toonhoogte en klank meer op een mannenstem lijkt dan op een vrouwenstem (Cox, Theurer et al. 2015).\u000DDe stemtraining na totale laryngectomie waarbij primair een stemprothese is geplaatst start na wondgenezing (Guttman, Mizrachi et al. 2013, Van der Molen, Kornman et al. 2013). Na een laryngectomie richt de therapie zich voornamelijk op de co\u00F6rdinatie van de ademhaling en een\u000D34\u000D